امشب مهمان دوستی بودم. دو قفسه کتاب در منزلش داشت. گفتم: ماشاءالله کتاب‌های بسیار جالب و متنوّعی دارین!
گفت: آره، ولی من با دیدن این کتابا همیشه عذاب‌وجدان می‌گیرم.
پرسیدم: چرا؟!
گفت: این همه کتاب رویم تلنبار است. من همۀ اینا را به قصد خوندن خریدم. حالا هربار که نگاهشان می‌کنم فقط حسرت خونده‌نشدنشان را می‌خورم.
در زندگی آدم حسرت خیلی چیزها و کارها را می‌خورد. چیزهایی که ندارد و دوست دارد که داشته باشد. کارهایی که نکرده و دوست دارد که کرده باشد. حسرت کتاب‌های نخوانده هم گاهی بدجور یقۀ آدم را می‌گیرد و می‌فشارد. کتاب‌های نخوانده آدم را دادگاهی می‌کنند. در دادگاه وجدان.
واقعیت این است که حسرت کتاب‌های نخوانده حتی سراغ کسی که تمام عمرش را لابه‌لای صفحات کتاب سپری کرده، هم می‌آید. او هم افسوس می‌خورد که کاش بیشتر می‌خواند. عطش خواندن و مطالعه وقتی سراغ شخصی بیاید، هرگز برطرف نمی‌شود.
همۀ ما دوست داریم بیشتر و بیشتر کتاب بخوانیم، اما نمی‌خوانیم. نگاه تند و تیز کتاب‌های نخوانده برایمان آزاردهنده است. کتاب‌هایی خریدیم به این امید که بخوانیم، اما سال‌های می‌گذرد و در قفسه کتاب‌هایمان مظلومانه خاک می‌خورند. سؤال این است که با این کتاب‌های نخوانده باید چه کار بکنیم؟ چطور حجم کتاب‌های نخوانده را کاهش بدهیم؟
آزاردهنده اما ارزشمند
به نظرم همین حس آزاردهنده نسبت به کتاب، بهتر از این است که هیچ احساسی نسبت به کتاب نداشته باشیم و کاملا با دنیای کتاب و کتابخوانی بیگانه باشیم. بگذاریم کتاب‌های نخوانده ما را چپ‌چپ نگاه کنند تا بلکه روزی رگ غیرت مان باد کند و حداقل سراغ چند تا از آن‌ها را بگیریم. پس این یک حس آزاردهندۀ خوب و ارزشمند است.
سرعت بالای چاپ و نشر
صنعت چاپ و نشر امروزی با هیچ زمانی قابل مقایسه نیست. امکانات جدید راه تولید آثار را بسیار هموار کرده است. امروزه اگر با هر سرعتی که بخواهیم مطالعه کنیم، بازهم نمی‌توانیم خود را با سرعت چاپ و نشر همگام کنیم. به همین خاطر می‌بینیم که دنیایی از کتاب‌های نخوانده رویمان تلنبار است. کتاب‌هایی را می‌بینیم در قفسۀ کتاب‌ها که یکبار هم بعد از خرید لای شان را باز نکردیم. سخت است که ما خودمان را با آثار حیطۀ تخصصی مان همگام کنیم. چه برسد که بخواهیم در هر زمینه مطالعه کنیم. منتها در چنین شرایطی نباید دست روی دست بشینیم و فقط نظاره‌گر چاپ و نشر کتاب‌ها باشیم. بلکه باید حرکت کنیم. نباید کثرت کتاب‌ها بهانه‌ای برای نخواندن هیچ‌کدام شان شود. باید تا جایی که می‌توانیم خود را با حوزه مطالعاتی‌مان همگام سازیم.
استمرار داشته باشیم
نخستین علاج برای مشکل این است که مطالعه را در بطن زندگی‌مان جا بدهیم. باید مطالعه جزو برنامه‌های ثابت زندگی‌مان قرار بگیرد. همیشه بخوانیم، اگرچه کم می‌خوانیم. کم خواندنی که استمرار و دوام داشته باشد، نتایج شگفت‌انگیزی رقم خواهد زد. پس کم بگیریم، اما باید محکم بگیریم.
سرعت مطالعه را افزایش دهیم
گام بعدی برای اینکه بیشتر بخوانیم، این است که سرعت مطالعه مان را بالا ببریم. ما می‌توانیم با یادگیری مهارت تندخوانی و به‌کارگیری تکنیک‌های تندخوانی سرعت مطالعۀ مان را تا چند برابر افزایش بدهیم. افزایش سواد مطالعه و چگونگی یادگیری خود باعث افزایش کمی و کیفی مطالعه می‌شود. امروزه دوره‌های مختلفی در زمینۀ در فضای حقیقی و مجازی برگزار می‌شود، خوب است ما که دغدغۀ افزایش سرعت مطالعه را داریم این مهارت را در خودمان تقویت کنیم.
لقمه‌لقمه مطالعه کنیم
بسیاری برای مطالعه به دنبال یک فرصت مطالعاتی چند ساعته و در یک فضای آرام و استاندارد هستند. اگر چنین فرصتی برایمان فراهم شد، خیلی خوب است و باید از آن به‌درستی نهایت استفاده را ببریم. اما نباید ما همیشه به دنبال چنین فرصتی ایده‌ئال باشیم.
شایسته است که ما از هر فرصتی برای مطالعه استفاده کنیم. اگر 5 دقیقه هم فرصت پیدا کردیم، کتاب بخوانیم. اگر در یک صف به سر می‌بریم یا در تاکسی، مترو و هرجایی که خواندن به ما آسیبی وارد نمی‌کند هستیم، یا در یک فضای شلوغ و ناآرام هستیم، از همین فرصت‌ها برای مطالعه بهر ببریم. همین لقمه‌های کوچک می‌توانند ما را پیشتاز کنند. همیشه باید کتاب همراهمان باشد. از کتاب‌های الکترونیکی که خیلی راحت و آسان همه‌جا در دسترس هستند استفاده کنیم. شرایط را برای خودمان باید طوری فراهم کنیم که هیچ بهانه‌ای برای مطالعه کردن نداشته باشیم.
میکرو کتاب بخوانیم
دنیای میکروکتاب‌ها، نسخه‌های خلاصه‌نویسی شدۀ کتاب‌ها، هم روزبه‌روز غنی‌تر می‌شود. اگر فرصت خواندن بعضی کتاب‌ها را نداریم، به‌جای اینکه حسرت نخواندن آن‌ها را به گور ببریم، بهتر است از میکرو کتاب‌ها و نسخه‌های خلاصه شده آن‌ها استفاده کنیم. میکرو کتاب‌هایی که با استانداردها و دقت بالایی تهیه می‌شوند، چه بسا می‌توانند از اصل بعضی کتاب‌ها که پر از مثال‌ها و داستان‌های تکراری‌‌اند، مفیدتر باشند.
مطالعه را برای خودمان جذاب کنیم
مطالعه را برای خودمان تبدیل به کاری جذاب و لذت‌بخش کنیم. اگر چنین حسی نسبت به کتاب و مطالعه داشته باشیم، حتما بیشتر کتاب خواهیم خواند. آنگاه حجم کتاب‌های نخوانده خودبه‌خود کاهش پیدا خواهد کرد. برعکس، اگر مطالعه را برای خودمان تبدیل به کاری شاق و طاقت‌فرسا کنیم، مطمئنا از آن لذتی نخواهیم برد و وقتی که لذت نبریم، برای آن زمانی هم اختصاص نخواهیم داد.
در انتخاب کتاب‌ها دقت کنیم
در انتخاب کتاب‌ها دقت کنیم. نباید حسرت نخواندن کتابی را خورد که ارزش خواندن ندارد. در رابطه با انتخاب کتاب باید با متخصصان فن ارتباط برقرار کنیم و با گروه‌های و دوستان کتابخوانی لینک شویم. این کار باعث می‌شود که به دنبال آثار مفید و ارزشمند برویم و الکی وقت مان را با خواندن کتاب‌های سطحی و زرد تلف نکنیم.
گزینشی کتاب بخوانیم
هر کتابی را لازم نیست که حتما از الف تا یا بخوانیم. در بعضی کتاب‌ها بخش‌های خاصی برایمان مفید و ارزشمند است. لذا اگر نمی‌توانیم کل کتاب را بخوانیم، حداقل بخش‌های مهم را اولویت بدهیم و بخوانیم. نباید از نخواندن چند صفحه عذاب وجدان بگیریم و احساس گناه کنیم. واقعا بعضی بخش‌ها و صفحات کتاب‌ها برای پرکردن صفحات بوده و محتوای خاصی دربر ندارد.
استفاده از فضای مجازی را مدیریت کنیم
باید حواسمان به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی باشد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات و موانع کتابخوانی همین فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هستند. خواندن چند نوشتۀ کوتاه ولو مفید از فضای مجازی برای شخص سیری کاذب ایجاد می‌کند و فرد احساس می‌کند که نیازی به خواندن کتاب ندارد و همان مطالب کوتاه برایش کافی است. باید بدانیم که مطالعه و عمیق‌شدن در کتاب تأثیر خاص خودش را دارد و نباید از آن خود را محروم کنیم.
چالش‌های مطالعاتی دوستانه بسازیم
خوب است که برای قرارگرفتن در مسیر مطالعه با دوستان مان چالش‌های مطالعاتی ایجاد کنیم. به همدیگر گزارش بدهیم تا انگیزه‌مان در مطالعه بیشتر شود. گاهی برای اینکه چالش‌های جدی‌تر شوند، می‌توانیم از اهرم فشار «جریمه» هم استفاده کنیم.
روند مطالعه را ثبت کنیم
برای بهره‌وری بیشتر در مطالعه، بهتر است که برای خودمان لیست مطالعاتی ایجاد کنیم. هر کتابی را که خواندیم آن را تیک بزنیم و به خودمان نمره بدهیم. این کار یک حس موفقیت به آدم می‌دهد و انگیزه بیشتری برای مطالعه پیدا می‌کند. نگاه کنیم که ماهیانه و سالیانه چند تا کتاب می‌خوانیم. این آمار می‌تواند یک دید دقیق و واقع‌بینانه به ما بدهد. می‌فهمیم که کجا هستیم و چه کار کردیم و کجا می‌‌خواهیم برسیم.
شاکر رئیسی
آخرین دیدگاه‌ها