صائب تبریزی گفته است: «به یک سفر نشود پخته آدمی هرگز / به یک مقاله کی می‌شود کتاب درست».
اهمیت بازنویسی را می‌شود از این جمله فهمید که می‌گویند: «نوشتن، یعنی بازنویسی.» نویسندگان حرفه‌ای برای تولید هر نوشته‌ای ابتدا پیش‌نویس کاملی از آن تهیه می‌کنند، سپس آن را بارها بازنویسی و بازنگری می‌کنند تا به اثری خواندنی و جذاب تبدیل شود. پیش‌نویس یا همان نوشتۀ اولیه، مانند طلای خامی است که تازه از معدن استخراج شده و نیاز به صیقل‌دادن و پیراستن دارد. نوشته‌ها بدون بازنویسی خام و سطحی هستند. باید آن‌ها را در کورۀ بازنویسی انداخت تا خوب پخته شده و عمق پیدا کنند.
در مرحلۀ بازنویسی، نویسنده در جایگاه استادی چابُک و ماهر نوشته را از جوانب مختلف حلّاجی میکند.
بررسی کلمات و جملات
در این مرحله ابتدا نویسنده تک‌تک کلمات و جملات را زیر ذره‌بین می‌گذارد. ساختار جملات و ترکیب کلمات را ورانداز میکند. زواید و ناخالصی‌ها را می‌زداید و با تعبیرها و معادل‌ها و مترادف‌های جذاب‌تر و دقیق‌تر آن را می‌آراید.
نویسندۀ حرفه‌ای خود را جای خواننده قرار می‌دهد و از چشم او نوشته را می‌خواند. می‌کوشد که هیچ‌گونه ابهامی برای خواننده باقی نگذارد، بلکه نوشته‌ای گویا و روشن به او تحویل دهد. می‌گویند: هرگاه در نوشته جایی شک کردید، شک نکنید که شک شما بجاست و از کنار آن نباید ساده عبور کنید، بلکه با مراجعه به منابع، شک را به یقین تبدیل کنید.
بررسی ارتباط بندها و پارگراف‌ها
نویسنده پس از صیقل‌دادن کلمات و جملات، سراغ بندها و پاراگراف‌ها می‌رود. ارتباط آن‌ها را با همدیگر و میزان پختگی‌شان را می‌سنجد. با آوردن جملات تکمیلی و تقویت‌کننده آن‌ها را پربارتر میکند. گاهی آن‌ها را می‌شکند و از نو می‌سازد. گاهی هم با پس و پیش کردن بندها، پیوند آن‌ها را با همدیگر عمیق‌تر میکند.
بررسی فنّی و زبانی
نویسنده ماهر می‌داند که از ویرایش فنّی و زبانی هم نباید غافل شود. از اشتباهات دستوری و ساختاری خود را دور نگه می‌دارد. اصل یک‌دستی و قواعد رسم‌الخط را هم به‌خوبی رعایت میکند. نسبت به علایم نگارشی هم حساس است و آن‌ها را بادقت سرجایشان می‌نشاند.
تکرار بازنویسی
نکتۀ پایان هم اینکه نویسنده می‌داند که کار نویسنده با یک‌بار بازنویسی تمام نمی‌شوند، بلکه نوشته‌ها با هربار بازنویسی نوشته‌های تازه‌ای می‌شوند. یعنی خواندنی‌تر و جذاب‌تر می‌شوند. بنابراین به بازنویسی یک‌باره نباید اکتفا کرد.
مهدی رضایی در کتاب «خطاهای نویسندگی و تجربیات نویسندگی» می‌نویسد: «هر بار بازنویسی یک اثر، به‌خصوص بازنویسی رمان مثل یک سفر دوباره در دنیای ذهنی خودتان است که با هر بار سفر کردن در این دنیای ذهنی با کشفیات یا اشکالاتی مواجه می‌شوید که می‌توانید آن را صیقل بدهید. با یک‌بار سفر شما در اثرتان به‌پختگی نخواهید رسید، پس این سفر درون اثر را چندین بار تکرار کنید».
شاکر رئیسی
آخرین دیدگاه‌ها